ฟรานซิสโก โกยา (Francisco Goya y Lucientes) จิตรกรเอกชาวสเปนผู้ซึ่งได้รับการขนานนามว่าเป็น “จิตรกรเอกแห่งยุคคลาสสิก” เป็นทั้งผู้สร้างสรรค์ผลงานจิตรกรรมนับไม่ถ้วนในศตวรรษที่ 19 และ 20 อีกทั้งยังเป็นต้นแบบของศิลปินหลายคนในยุคนั้น เรื่องราวในชีวิตของเขามีทั้งช่วงรุ่งโรจน์ไปจนถึงช่วงชีวิตด่ำดิ่ง ซึ่งทุกช่วงของชีวิตถูกถ่ายทอดผ่านผลงาน รูปศิลปะ มีทั้งภาพที่เต็มไปด้วยความสดใสมีชีวิตชีวา ภาพจิตรกรรมเสียดสีสังคม ตลอดจนภาพวาดแนวสยองขวัญที่บอกเล่าเรื่องราวน่าสะพรึงกลัวที่เต็มไปด้วยเรื่องราวเหนือจินตนาการที่มองดูแล้วชวนขนลุก
เส้นทางของฟรานซิสโก โกยา จากยุครุ่งโรจน์สู่ยุคมืดมน
ฟรานซิสโก โกยา เติบโตมาในครอบครัวชนชั้นกลางในประเทศสเปน เขาเติบโตมาบนเส้นทางศิลปะตั้งแต่อายุ 14 ปี ก่อนที่จะเข้ารับราชการในพระราชวังสเปนสมัยพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 3 ในฐานะจิตรกรประจำราชวงศ์ และได้เลื่อนขั้นเป็นหัวหน้าคณะศิลปินประจำราชวงศ์หลังการขึ้นครองราชย์ของพระเจ้าชาร์ลส์ที่ 4
ผลงานยุคแรก ๆ ของโกยาสะท้อนภาพวาดที่ให้ความรู้สึกสดใส มีชีวิตชีวา องค์ประกอบของภาพครบถ้วน เช่น ภาพวาดราชวงศ์ ภาพวาดทางศาสนา
แต่ช่วงชีวิตของโกยากลับต้องเข้าสู่ยุคมืดหลังจากต้องเผชิญกับโรคร้ายและโรคหูหนวกเมื่อปี 1793 แม้หูของเขาจะไม่สามารถได้ยิน แต่สายตายังคงมองเห็นความปั่นป่วนทางการเมืองและสังคม สะท้อนผ่าน รูปศิลปะ ที่ให้ความรู้สึกดำดิ่ง การมองโลกในแง่ร้าย ในขณะเดียวกันก็แฝงการเสียดสีการเมืองไว้ด้วย
แต่ผลงานที่ทำให้โลกรู้จัก ฟรานซิสโก โกยา มากที่สุดกลับกลายเป็นผลงานในซีรี่ส์ The Disasters of War ชุดภาพวาดที่เกิดในช่วงชีวิตของเขาต้องเผชิญกับโรคร้ายไม่มีทางรักษา บวกกับอาการทางจิตใจ เขาเริ่มฝันถึงเหตุการณ์แปลก ๆ เช่น การมองเห็นแม่มดในจินตนาการ ทำให้งานจิตรกรรมช่วงท้ายของชีวิตเขาให้ความรู้สึกสยองขวัญ ลึกลับ ซ่อนด้วยเรื่องราวที่เกิดจากจินตนาการของเขาเอง
10 ภาพวาดสยองขวัญของฟรานซิสโก โกยา
ภาพวาดแนวสยองขวัญของโกยาที่เกิดจากจินตนาการช่วงที่ชีวิตเขาเข้าสู่ยุคมืดหลังจากต้องเผชิญความเจ็บป่วยทางกายและใจ หลังจากต้องพบเจอกับเหตุการณ์เลวร้ายของสงครามในสเปน ทำให้ภาพวาดเหล่านั้นมีทั้งภาพที่สะท้อนความโหดร้ายของทหารนโปเลียนที่ทำร้ายชาวสเปน รวมถึงภาพวาดแนวลี้ลับที่เขามองเห็นเม่มดในจินตนาการ และนี่คือ 10 ภาพสยองขวัญของ ฟรานซิสโก โกยา ที่มองแล้วให้ความรู้สึกสยดสยองและน่าหลงใหลในเวลาเดียวกัน
1. Saturn Devouring His Son (1819-1823)
Saturn Devouring His Son ผลงานศิลปะของศิลปิน ฟรานซิสโก โกยา หนึ่งในผลงานชุด Black Paintings ที่เขาวาดในบ้าน Villa of the Deaf Man หรือ “บ้านคนหูหนวก” หลังเขาออกจากราชการ แล้วปลีกตัวไปอาศัยยังบ้านคนหูหนวกในช่วงชีวิตบั้นปลายที่ต้องเผชิญทั้งกับความแก่ชราและโรคร้าย เขาได้สร้างสรรค์ภาพ Saturn Devouring His Son ที่ว่าด้วยเรื่องราวเกี่ยวกับตำนานเทพปกรณัม เล่าถึงตำนานเทพเจ้าโครนัสที่ฉีกลูกของตัวเองออกเป็นชิ้น ๆ แล้วกัดกิน ด้วยความกลัวคำทำนายที่ว่าหนึ่งในลูกคนใดคนหนึ่งจะโค่นอำนาจเขาในอนาคต เฉกเช่นเดียวกันกับที่เขาเคยทำกับพ่อตัวเอง
Saturn Devouring His Son เป็นผลงานภาพวาดสีน้ำมันบนผ้าใบที่ว่ากันว่าเรื่องราวเชื่อมโยงกับชีวิตของ ฟรานซิสโก โกยา ที่ต้องสูญเสียลูกหลายคนอีกด้วย
2. Witches’ Sabbath (1798)
Witches’ Sabbath ภาพวาดเหล่าแม่มดทั้งหญิงชรา ชายแก่ และแม่มดพิการที่ต่างนั่งล้อมปีศาจแพะในวันสะบาโต ค่ำคืนใต้แสงจันทร์ในสภาพแวดล้อมชนบทแห้งแล้ง แม่มดชราคนหนึ่งอุ้มทารกมอบให้แพะตามความเชื่อเกี่ยวกับปีศาจแพะมักจะกินทารก ซึ่งสอดคล้องกับสภาพแวดล้อมในภาพที่เต็มไปด้วยหัวกะโหลกและโครงกระดูกของทารก สิ่งที่น่าฉงนใจคือองค์ประกอบของภาพทิศทางกลับหัว เช่น พระจันทร์เสี้ยวกลับด้าน หรือภาพปีศาจแพะที่ยื่นกีบเท้าซ้ายเข้าหาทารก แทนที่จะเป็นกีบเท้าขวาตามธรรมชาติ
แต่ในความจริงแล้ว Witches’ Sabbath กลับเป็นภาพที่ ฟรานซิสโก โกยา ตั้งใจเสียดสีสภาพสังคมและการเมืองของสเปนในยุคนั้นที่ความเชื่องมงายแพร่หลายในชนบทของสเปน เช่น ความเชื่อที่แม่มดจะมารวมตัวกันตอนเที่ยงคืน ความเชื่อเกี่ยวกับปีศาจ ซึ่งมันคือการสร้างความหวาดกลัวอันเกิดจากกลุ่มสนับสนุนคริสตจักรที่ต้องการใช้ความกลัวเหล่านี้เป็นเครื่องมือทางการเมือง เพื่อต่อสู้กับกลุ่มเสรีนิยม
3. Witches Ready to Fly (1796-1797)
Witches Ready to Fly ภาพพิมพ์แกะสลักไม้ในชุด Los Caprichos ถูกสร้างสรรค์โกยา จุดประสงค์เพื่อต้องการเสียดสี ล้อเลียนสังคมสเปนในช่วงเวลานั้นที่หลงงมงายไปกับความเชื่อเกี่ยวกับการล่าแม่มด ความไม่รู้และความกลัวถูกใช้เป็นเครื่องมือทางการเมืองเพื่อกำจัดคนที่ไม่ยอมรับคริสตจักรคาทอลิก กล่าวหาว่าพวก Witches Ready to Fly คือแม่มด ดังที่เห็นในภาพคือแม่มดสวมหมวกโคโรซา สัญลักษณ์แห่งความรุนแรงของผู้ที่ถูกกล่าวหาว่าเป็นแม่มด
โกยาใช้โทนสีดำตามแบบสไตลภาพ Black Painting เหมือนผลงานหลายชิ้นของ ในภาพไม่ได้ระบุสถานที่แน่ชัดว่าเป็นที่ไหน แต่ใช้โทนบรรยากาศอึมครึม ดำมืด ความน่าสะพรึงกลัวของช่วงเวลานั้น
4. The Bewitched Man (1798)
The Bewitched Man ภาพวาด ศิลปิน ของโกยาที่ถูกจัดแสดงโดยหอศิลป์แห่งชาติลอนดอน ภาพวาดสีน้ำมันบนผืนผ้าใบที่ใช้เทคนิคการเล่นแสงและเงา ให้ความรู้สึกราวกับแยกโลกของความจริงและจินตนาการออกจากกัน สอดคล้องกับการบอกเล่าเรื่องราวผ่านตัวละครเอกของภาพอย่าง “ดอน คลอดิโอ” ชายผู้ที่เชื่อว่าตนเองถูกมนต์สะกด และเชื่อว่าชีวิตของเขาขึ้นอยู่กับการจุดตะเกียง ดังที่เห็นจากภาพที่เขาจุดตะเกียงในมือปีศาจแพะด้วยสีหน้าวิตกกังวล ในขณะที่ปีศาจแพะก็สามารถตีความได้ 2 แง่ มุมนึงก็มองเป็นการช่วยเหลือ แต่อีกมุมก็อาจเป็นการหลอกลวงเหมือนสายตาดำทมิฬที่หลบใต้เงาดำ
ฉากหลังคือเงาดำของม้า 3 ตัวที่ใช้การเล่นแสงและเงาให้ความรู้สึกล่องลอย คลุมเครือ ส่วนด้านล่างของภาพคือป้ายสุสานที่ระบุข้อความ Lámpara descomunal หมายถึง “ตะเกียงวิเศษ” สะท้อนความเชื่อหรืออาจจะเป็นความหลงผิดของดอน คลอดิโอ ที่เชื่อว่าชีวิตขึ้นอยู่กับตะเกียงวิเศษ
5. As Far back as his Grandfather (1799)
As Far back as his Grandfather รูปศิลปะที่ ฟรานซิสโก โกยา ใช้เทคนิคการวาดแบบอะควาทินต์ (The Aquatint) ทำให้การลงเงาภาพมีทั้งความบางเบาและลึก As Far back as his Grandfather เป็นหนึ่งในผลงานชุด Los Caprichos ที่ออกแนวตลกร้ายผสมกับการเสียดสีสังคมชั้นสูงอย่างเฉียบคม
ภาพของลาที่แต่งกายด้วยชุดนักเรียนคล้ายกับมนุษย์ กำลังนั่งอ่านตำราที่ดูเหมือนกับเป็นโน้ตดนตรี สะท้อนมุมมองของโกยาที่มองมนุษย์เป็นเพียงสัตว์โง่เขลา ส่วนคำบรรยายใต้ภาพที่ว่า Así su abuelo หมายความว่า “ปู่เขาก็เป็นแบบนั้น” ถือว่าเป็นการวิพากษ์วิจารณ์เชิงเสียดสีระบบราชวงศ์ที่ใช้วิธีการสืบทอดอำนาจในยุคนั้น
6. The Witchy Brew (1819-1823)
The Witchy Brew หรืออีกชื่อนึง Two Old Ones Eating Soup ภาพวาดสีน้ำมันบนผืนผ้าใบอีกภาพโด่งดังของ ฟรานซิสโก โกยา หนึ่งในชุด Black Painting ที่ถูกวาดในบ้าน Quinta Del Sordo ช่วงท้ายของชีวิตในวัยชราของเขา สะท้อนให้เห็นถึงความสิ้นหวังของสังคมและการหมกมุ่นอยู่กับความตายผ่านตัวละครหญิงและชายชราในภาพที่กำลังนั่งกินซุปด้วยสีหน้าสิ้นหวัง แววตาว่างเปล่า
โกยาใช้โทนสีน้ำตาลดินสร้างบรรยากาศเศร้าหม่นระคนขนลุก ตัวละครและบรรยากาศไร้ชีวิตชีวา เหมือนกับตัวเขาในช่วงเวลานั้น บวกกับภาพที่เขาเห็นความสิ้นหวังของสังคมสเปนยุคนั้น
7. Ghostly Vision
Ghostly Vision อีกหนึ่งผลงานชิ้นเอกของโกยาที่เพิ่งถูกค้นพบประมาณปี 2016 โดย Arturo Ansón นักประวัติศาสตร์ศิลป์ นี่คือ ผลงานศิลปะของศิลปิน ที่สูญหายไปนานกว่า 90 ปี
Ghostly Vision ใช้ตัวละครปีศาจลึกลับ ดูเหมือนใส่ผ้าคลุมสีดำหรือดูบางมุมไร้เรือนร่าง นัยน์ตาดำสนิท มีเขาแหลม 2 ข้างบนศีรษะ ให้ความรู้สึกน่าขนลุก สยองขวัญ เมื่อต้องนึกถึงสิ่งมีชีวิตสุดสะพรึงที่มาพร้อมกับสายหมอกยามรัตติกาลในยุคที่สเปนต้องเผชิญสงคราม
8. The Colossus (1808-1812)
The Colossus เป็นภาพที่ โกยา วาดขึ้นในช่วงเวลาที่สเปนอยู่ท่ามกลางสงครามเพนนินซูลาร์ (The Penninsular War) หรือ “สงครามคาบสมุทรไอบีเรีย” ยักษ์ในภาพคือตัวแทนของชาวสเปนที่ร่วมใจกันต่อสู้กับกองทัพของนโปเลียนที่บุกรุก ด้านล่างคือภาพการสู้รบของทหารทั้ง 2 ฝ่าย
The Colossus ถูกยกย่องว่าเป็น ภาพวาด ศิลปิน ที่บอกเล่าความน่ากลัวของสงครามและความกล้าหาญผ่านสายตามุ่งมั่นของยักษ์ที่แววตามุ่งมั่น ร่างกายกำยำ ซึ่งได้แรงบันดาลใจมาจากบทกวีรักชาติ Pyrenean Prophecy
9. Los chinchillas (1797-1798)
Los chinchillas ได้แรงบันดาลใจมาจากบทละครยอดนิยมเรื่อง El dómine Lucas ของ José de Cañizares ภาพของชายไร้สมอง 2 คนที่กำลังกินอาหารที่ถูกป้อนโดยคนที่มีหูเหมือนลา แววตาไร้ความรู้สึกราวกับกำลังไม่มีความรู้สึกนึกคิด ชายคนนึงรูปร่างอ้วนพลี ส่วนอีกคนกลายเป็นโครงกระดูกไร้ชีวิต บนร่างกายของพวกเขาถูกผ้าคลุมที่มีตราสัญลักษณ์ประจำตระกูลที่บ่งบอกได้ว่าพวกเขาคือขุนนาง จึงเปรียบได้ว่าโกยาพยายามเสียดสีความโง่เขลาของเหล่าขุนนางในยุคนั้น
10. Where is mother going (1799)
Where is mother going นี่คือผลงานแกะสลักยุคแรก ๆ ของโกยาที่เริ่มมีกลิ่นอายโลกแห่งเวทมนต์เข้ามาเกี่ยวข้อง ตัวละครและบรรยากาศในภาพดูน่าขนลุกไปกับเหล่าสิ่งมีชีวิตหน้าตาประหลาดชวนขนหัวลุก แต่กลับแฝงไปด้วยความหมายลึกซึ้ง เหล่าตัวละครคล้ายก็อบบินกำลังประคองร่างแม่มดที่ป่วยเป็นโรคไฮโดรปซี ทำให้ร่างกายบวมน้ำ ไม่สามารถเดินเองได้ เหล่าปีศาจและสัตว์ป่ายามค่ำคืนต่างช่วยกันประคองร่างไปเที่ยว
ไม่พลาดเรื่องราวสยองขวัญ คดีฆาตกรรม และเรื่องลี้ลับชวนพิศวงทุกสัปดาห์ได้ที่ https://ghostsfolder.com
