Doppelganger ความเชื่อแห่งการบอกลางร้ายของแฝดปีศาจ

หลายคนอาจจะ เคยได้ยินเรื่องของคุณครูสาวที่กำลังอยู่ในสอนคลาสเย็บปักถักร้อย แต่เด็กนักเรียนคนหนึ่งกลับพบว่าคนที่กำลังเก็บดอกไม้ที่สวนนอกหน้าต่าง ก็คือคุณครูของเขาเช่นกัน วันนี้เราทีมงาน Ghostsfolder เลยอยากจะมาพูดถึง Doppelganger แฝดปีศาจ ความเชื่อซึ่งนำมาสู่ลางร้าย จะมีเรื่องราวเป็นอย่างไรต้องติดตาม

ความหมายของ Doppelganger ตามเรื่องเล่าพื้นบ้าน

“ด็อพเพิลเก็งเงอร์” ประโยคนี้มาจากภาษาเยอรมัน (doppelgänger) โดย doppel ถ้าเป็นภาษาอังกฤษคือคำว่า “double” มีความหมายว่า ซ้ำสอง และ goer ภาษาอังกฤษหมายถึงคำว่า ganger แปลว่า ปีศาจ หรือ แฝดปีศาจ (Evil Twin) หรือ Bilocation หมายถึงการปรากฏตัวคนเดียวกันในสองสถานที่

คำอธิบายของปรากฎการณ์ “ด็อพเพิลเก็งเงอร์” (doppelgänger) คือการที่คน ๆ หนึ่งซึ่งปรากฏตัวในสองสถานที่ เหมือนกับการ Copy เราให้ไปอยู่อีกสถานที่หนึ่ง ซึ่งความเชื่อดังเดิมในสมัยโบราณนั้นมีอยู่ว่า “ด็อพเพิลเก็งเงอร์” เป็นเครื่องหมายลางร้าย เป็นตัวแทนแห่งความหายนะ คำนี้จะเอาไว้เรียกมนุษย์อีกคนที่มีรูปร่างหน้าตาเหมือนกันกับเราทุกอย่าง แต่สิ่งที่ไม่เหมือนก็คือนิสัยที่มีความชั่วร้ายมากกว่าจะเป็นคนดี

ความเชื่อเรื่อง Doppelganger แฝดปีศาจ หรือแค่คนหน้าเหมือน ?

ปรากฎการณ์ด็อพเพิลเกงเกอร์นั้นว่ากันว่าเป็นสัญญาณแห่งความโชคร้าย ความเจ็บป่วย หรือภัยอันตรายต่าง ๆ ซึ่งในขณะที่การพบเห็นร่างก็อปปี้ของตัวเองนั้นอาจจะนำมาซึ่งความตาย บางครั้งมันจะให้คำแนะนำกับบุคคลต้นแบบของมันด้วยเจตนาร้ายหรือยุแยงให้เกิดความเข้าใจผิดหรือทำในสิ่งที่ชั่วร้าย และด้วยเหตุนี้ Doppelgänger จึงถูกนำไปใช้เป็นพล็อตวรรณกรรมและภาพยนตร์สยองขวัญมากนักต่อนัก และขณะเดียวกันตำนานเรื่องเล่าผีฝาแฝดปีศาจก็มีอยู่ในทุกวัฒนธรรม อีกทั้งยังมีการพบเห็น “คนหน้าเหมือน” ของตัวเองหรือคนใกล้ชิดอยู่เรื่อย ๆ

แท้จริงแล้วคุณครูของพวกเราเป็นคนไหนกันแน่

จากที่กล่าวไปข้างต้นเกี่ยวกับเรื่องราวของหญิงสาวคนหนึ่งที่ปรากฏขึ้นต่อหน้าสาธารณชนพร้อมกัน ถือว่าเป็นหลักฐานและเป็นประวัติศาสตร์ของโลกเลยก็ว่าได้ โดย เอมิลี ซาเก้ (Émilie Sagee) หญิงชาวฝรั่งเศสวัย 32 ปีจากเมืองดีฌง เธอมีผมบลอนด์ ผิวขาว ดวงตาสีฟ้าอ่อน มีผมสีเกาลัด สูงกว่าขนาดกลางเล็กน้อย และมีรูปร่างเพรียวบาง ลักษณะอุปนิสัยเธอเป็นคนน่ารัก เงียบขรึมและมีอารมณ์ขัน แต่มีนิสัยขี้วิตกกังวลและค่อนข้างกระวนกระวายใจ เธอครูสอนภาษาฝรั่งเศสในโรงเรียนประจำในประเทศลัตเวีย ที่มีเด็กผู้หญิงทั้งหมด 42 คน

ไม่กี่สัปดาห์หลังจากที่เธอเข้าทำงาน ข่าวลือแรกก็ปรากฏขึ้น เมื่อนักเรียนคนหนึ่งเห็นเธอในที่แห่งหนึ่งในขณะที่อีกคนหนึ่งพบเธอในที่อื่น และยังมีขข่าวลืออื่น ๆ อีก เช่น  ในขณะที่เธอกำลังสอนอยู่หน้ากระดานดำ นักเรียนในห้องกลับเห็นเธอสองคนที่กำลังเลียนแบบท่าทางตัวจริงที่กำลังเขียนชอล์กบนกระดานดำ

แต่เรื่องที่ทำให้เป็นที่พูดถึงจนเป็นไอคอนิคของด็อพเพิลเก็งเงอร์ นั่นก็คือ ในขณะที่เด็กสาวกำลังเรียนวิชาเย็บปักถักร้อย มีเด็กคนหนึ่งได้สังเกตเห็นเอมิลี ซาเก กำลังยืนเก็บดอกไม้ที่สวนนอกหน้าต่าง ถึงแม้ว่าภายในห้องจะมีครูคนอื่นที่กำลังสอนอยู่ แต่ไม่นานครูสาวคนนี้ก็ได้เดินออกจากห้องไป และเด็กสาวคนนั้นก็ค่อย ๆ เห็นเอมิลีปรากฎตัวนั่งอยู่บนเก้าอี้ที่ก่อนหน้านี้กลับว่างเปล่า

และเมื่อเธอหันออกไปนอกหน้าต่าง ก็ปรากฏว่า เอมิลียังคงทำงานเก็บดอกไม้ที่สวนดอกไม้นั้นอยู่ มีเพียงพวกเด็ก ๆ เท่านั้นที่สังเกตว่า เอมิลีเธอเคลื่อนไหวช้ามากและอิดโรยเหมือนคนที่ง่วงนอนหรือเหนื่อยล้า พวกเด็ก ๆ มองดูเก้าอี้นั้นอีกครั้ง และพบว่า เอมิลีที่นั่งอยู่บนนั้น เธอนั่งเงียบ ๆ และไม่มีการเคลื่อนไหวใด ๆ

ถึงแม้ว่าจะหน้าตาเหมือนกัน แต่ไม่ใช่คนเดียวกัน

ในปัจจุบัน Doppelganger ไม่ได้หมายถึงแค่ในเรื่องผีเท่านั้น แต่คำ ๆ นี้ถูกนำมาใช้แทนคนที่มีหน้าตาคล้ายกัน จนเป็นเหมือนฝาแฝด ทั้ง ๆ ที่ไม่ได้เป็นญาติหรือมีความใกล้ชิดกันทางพันธุกรรม และอยู่กันคนละมุมโลก หรือในไทยจะเรียกว่า “แฝดคนละฝา”

มีดารานักแสดงหลายคนที่หน้าตาคล้ายกันจนหลายคนคิดว่าอาจจะเป็นพี่น้องกัน เช่น “มาร์โก ร็อบบี” นักแสดงจากภาพยนตร์เรื่อง “Barbie” ที่มีหน้าตาเหมือนกับ “เอ็มม่า แม็คคีย์” นางเอกซีรีส์ “Sex Education” ขณะเดียวกัน ‘คีอานู รีฟส์’ นักแสดงขวัญใจคนทั้งโลกมีรูปร่างหน้าตาคล้ายกับ ‘ปอล โมเนต์’ นักแสดงชาวฝรั่งเศสที่มีชีวิตในศตวรรษที่ 1900 จนทำให้ชาวเน็ตแซวกันว่าหรือที่จริงแล้วรีฟส์นั้นเป็นแวมไพร์ มีชีวิตเป็นอมตะ

ด้วยเหตุนี้จึงมีทฤษฎีสมคบคิดขึ้นมาว่า บนโลกใบนี้จะมีคนที่มีหน้าตาเหมือนกับเราถึง 7 คน ทำให้หลายคนก็พยายามตามหาคู่แฝดของตัวเองอย่างจริงจัง จนกลายเป็นโครงการ “Twin Strangers” และสร้างเว็บไซต์ขึ้นมาเพื่ออัพโหลดภาพตัวเองและตามหาคู่แฝดของตัวเอง ในปัจจุบันมีคนอัพโหลดรูปภาพเข้าไปแล้วกว่า 11 ล้านภาพ อีกทั้งยังมีคนบินไปพบหาคู่แฝดของตัวเอง แม้จะอยู่กันคนละซีกโลกก็ตาม ซึ่งหลายคู่ก็หน้าตาเหมือนกันจริง จนซอฟต์แวร์จดจำใบหน้ายังไม่สามารถแยกพวกเขาออก

ลางร้ายที่มาพร้อมความเชื่อมั่นต่อตนเอง

ถึงแม้ว่าทฤษฎีสมคบคิดจะทำให้ดูเรื่องราวของด็อพเพิลเกงเกอร์ดูลดความน่ากลัวลง แต่สำหรับในทางจิตวิทยาแล้ว การเผชิญหน้ากับแฝดคนละฝาสามารถส่งผลกระทบต่อจิตใจและอารมณ์ได้เพราะสามารถสั่นคลอนความเชื่อมั่น อัตลักษณ์รวมไปถึงความรู้สึกของตัวเอง คล้ายกับแนวคิดของหุบเขาลึกลับ (Uncanny Valley) ซึ่งเป็นความรู้สึกไม่สบายใจที่เห็นบางอย่างที่มีลักษณะที่เหมือนกับมนุษย์แต่กลับไม่ใช่มนุษย์ ส่งผลให้แต่ละคนเกิดปฏิกิริยาที่แตกต่างกันออกไป บางคนรู้สึกอยากรู้อยากเห็นและสนใจ แต่บางคนรู้สึกไม่สบายใจหรือหวาดกลัว

นั่นเป็นเพราะตั้งแต่เกิดมาเหล่า Doppelgänger ไม่เคยเจอคนที่มีรูปร่างหน้าตาเหมือนกับตัวเองมาก่อนไม่เหมือน “ฝาแฝด” ที่มีประสบการณ์ด้วยกันมาตั้งแต่เกิด การเจอกันครั้งแรกของแฝดคนละฝาจึงถือเป็นการสร้างประสบการณ์ที่ไม่มั่นคงหรือเกิดความสงสัยนั่นเอง ซึ่งการเผชิญหน้ากับร่างแฝดมักจะทำให้เรานึกถึงการใช้ชีวิตในระดับที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้น นำไปสู่คำถามเกี่ยวกับบทบาทของตัวเราในโลก ความจริง และการให้ความหมายตัวตน ผ่านการตั้งคำถาม เช่น ฉันเป็นใคร อะไรสร้างให้ฉันเป็นคนแบบนี้ เป็นต้น

แนะนำ หนังสยองขวัญแนว Doppelganger

• The Man Who Haunted Himself (1970)
• Dead Ringers (1988)
• The Parent Trap (1998)
• Adaptation (2002)
• LAKE MUNGO (2008)
• Enemy (2014)
• US (2019)
• Qorin (2022)

ถึงแม้ว่า Doppelganger แฝดปีศาจ จะเป็นเรื่องที่ไม่สามารถหาคำตอบหรือพิสูจน์ได้ในทางวิทยาศาสตร์ แต่เชื่อว่าหลายคนก็ยังรู้สึกกลัวและสัมผัสได้ถึงความไม่แน่นอนของตัวตนของตัวเอง การพบเจอคนหน้าเหมือนที่ไม่ใช่ตัวเรามันคงสร้างความไม่มั่นใจให้กับตัวเราไม่มากก็น้อย เรื่องราวของมันจึงถูกนำไปสร้างเป็นวรรณกรรมและภาพยนตร์สยองขวัญมากมายก็เพื่อให้เราได้รับรู้ความน่ากลัวของมัน